Jevreji su tokom istorije naseljavali tlo bivše Jugoslavije u više navrata. Najstariju grupu čine Romanioti, najstariji Balkanci jevrejske veroispovesti. U srednjem veku pridružuju im se Sefardi, poreklom sa Iberijskog poluostrva, a na kraju i Aškenazi, koji su prethodno naseljavali područja centralne Evrope. Stoga je jasno da je jevrejska zajednica jedna od najstarijih verskih grupa na našim prostorima.

Bogata istorija, običaji i kultura jevrejskog naroda Jugoslavije predstavljena je na novom CD-ROM izdanju firme „Koš & Co.”. Životni ciklus – običaji kod Jevreja nastao je na temeljima velike izložbe koju je 1998. godine organizovao Savez jevrejskih opština Jugoslavije u Konaku kneginje Ljubice. Sem materijala s izložbe (uglavnom fotografije odevnih i predmeta za svakodnevnu upotrebu), na disku se nalazi interesantan tekst o istorijskim i kulturnim tekovinama i običajima Jevreja. Tekst je pisan na srpskom i engleskom jeziku i podeljen je na nekoliko celina koje se mogu čitati odvojeno, a prilazi im se iz glavnog menija. U uvodu su pružene osnovne informacije o nastanku judaizma i svetim knjigama. U drugom delu teksta opisana je struktura jevrejske porodice i odnos prema potomstvu, vaspitanje dece, brak i razvod i drugi elementi životnog ciklusa, zaključno sa smrću i žalobnim običajima. Tri poslednja poglavlja posvećena su odevanju, ishrani i istoriji jugoslovenskih Jevreja.

Program je urađen u HTML formatu, što ga čini preglednim i lakim za korišćenje. Grafički dizajn je dobar, ekranski font je nešto sitniji, dok je zvučna podloga prilično siromašna. Multimedijalnog materijala je moglo biti više, posebno zvučnih zapisa jevrejske muzike, na primer. No ipak, struktura i količina iznetih informacija čine ovaj program nezaobilaznim štivom za sve one koje interesuju specifičnosti života Jevreja, ali i unapređenje opšte kulture. Izdavač: „Koš & Co.” (zkos@sezampro.yu), Maršala Birjuzova 26, Beograd, telefon: 011/621-873.

Gradimir JOKSIMOVIĆ