Bez ikakve sumnje, Europa Universalis je najdetaljnija „ozbiljna” strategija u poslednjih nekoliko godina. Kao suma pojedinačno sjajno razrađenih elemenata, igra naprosto pleni sa svih relevantnih tački gledišta: gradnje, razvitka, istraživanja, diplomatije i ratovanja. Najšira sloboda koja se daje igraču, uz mogućnost izbora između linearnog i nelinearnog načina igre (u zavinosti od scenarija) stavlja je na počasno mesto u elitnom klubu igara za odraslu populaciju i naprednu omladinu.

Crown of The North, kao pseudo-ekspanzija za EU zato predstavlja pravo negativno iznenađenje. Pre svega, to uopšte nije dodatak, nastavak ili proširenje Europe Universalis. U pitanju je nekoliko godina stara strategija švedskih programera, našminkana da veoma podeseća na label uz koji se šlepuje, ali sa delimično do potpuno drugačijom mehanikom, dinamikom i metodom igranja i postizanja ciljeva. Smeštena u istorijski okvir formiranja skandinavskih država kakve danas poznajemo (1275-1350), igra obrađuje nama potpuno stran segment evropske istorije vezan za finalnu polarizaciju i podelu terirorija između sadašnje Švedske, Danske i Norveške. Diplmatsko/ratno žongliranje između provincija i vladara čijim imenima južni Evropljani lome jezike neće uzburkati mnogo duhova u Srbiji.

Crown of the North poseduje umnogome pojednostavljen diplomatski model koji dozvoljava samo rudimentarna savezništva, bez opcije za detaljnijim odbrambeno/napadačkim i trgovačkim sporazumima. Potpuno drugačija pravila vezana za izgradnju i unapređenje objekata (farme, zamak, pijaca...) podrazumevaju rast ili opadanje kvaliteta vaših odnosa (kao monarha) sa jednom od četiri fundamentalne frakcije podanika: plemstvom, klerom, trgovcima i seljacima. Nažalost, povlađivanje jednima obično znači pad popularnosti kod drugih, što uzrokuje manji prihod od poreza i, ekstremnim slučajevima, mogućnost pobune i građanskog rata (npr. podela zemlje seljacima daje bonuse kod plebsa, ali navlači mržnju vlastele; davanje privilegija crkvi navlači animozitet vlastele i trgovaca...). Tokom igre, povremeno ćete imati priliku da se odlučite između nekoliko opcija vezanih za značajniji istorijski trenutak, koji opet povlači posledice druge vrste (npr. davanje trgovačih povlastica Hanzeatskoj ligi iz Nemačke vam donosi novčani bonus, ali i negodovanje domaćeg trgovačkog staleža).

Osim staromodne grafike i iritirajućeg zvuka, najveće razočarenje u igri jeste borba: generičke jedinice koje ćete grupno slati u borbu i opsadu ne poseduju opciju za ikakvu stratešku kontrolu, ne podležu efektima morala niti „attritiona” zbog borbe daleko od baze. U odnosu na superdetaljna bojna pravila iz EU, ovo je naprosto smešno.

Miodrag KUZMANOVIĆ